Verslag bedrijfsbezoek De Hoop Terneuzen: Bouwen op een lopende band

22 december 2015: 100 jaar na Henri Ford worden nu ook in de Nederlandse bouwpraktijk de mogelijkheden van produceren op een lopende band toegepast. Deze innovatieslag is uniek in Nederland. Extra bijzonder is, dat het om gebouwen gaat met een betonnen casco. Daar waar prefab bouw vooral geassocieerd wordt met lichte constructies van hout en plaatmateriaal kan De Hoop sinds kort solide stenen woningen bieden. Het productieproces begint met een kaal casco dat op de productielijn wordt gezet waarna het via twintig stations wordt afgewerkt tot een complete woning.

Bouwen op een lopende band

Een impressie van een exclusieve meeting op 27 november 2015 aan het strand van Kamperland waar Booosting de kans kreeg de eerste van deze woningen te bezoeken om vervolgens te kijken in de - door de aanwezigen als het interessantste deel van de dag ervaren - fabriek met de productie- en afbouwhal van De Hoop Terneuzen.

Concept
Leon de Kok verantwoordelijk directeur voor de ontwikkeling van dit bouwsysteem: “De bouw staat nog steeds stil, is nog steeds stenen aan het stapelen. De Hoop zag kansen voor industrieel bouwen en we zijn aan de slag gegaan. We hebben geen ingewikkelde rapporten gemaakt, maar zijn uiteraard ook niet onvoorbereid te werk gegaan. Vantevoren hebben we veel nagedacht met onze vaste engineers. Samen met hen hebben we het concept geoptimaliseerd. Hierbij was er uiteraard ook aandacht voor de kosten. We hebben een 3D-instelbare betonmal ontwikkeld en aangeschaft in Italië en zijn in Terneuzen gestart met de bouw van een nieuwe afbouwhal voor de productielijn. Voor de installatie van deze zeer zware mal is zelfs een nieuwe fabrieksvloer gemaakt.
Het concept bestaat uit een totaaloplossing voor opdrachtgevers die op zoek zijn naar woningen en gebouwen die snel en eenvoudig neergezet kunnen worden op een locatie en op termijn weer net zo eenvoudig kunnen worden weggehaald of verplaatst. Er is een brede groep opdrachtgevers zoals corporaties, gemeenten, ontwikkelaars, etc. Er is vliegende start gemaakt met als resultaat dat er nu al plannen zijn voor een productie van 2000 woningen in 2016 (de 2^e 3D betonmal wordt in februari 2016 geleverd). Behalve in Nederland worden ook nieuwe markten als Duitsland aangeboord. Er worden ook plannen gemaakt voor een grotere, centraler gelegen fabriek in Zwijndrecht. We geloven erin!”

Productie
Kan het nieuwe driedimensionale bouwsysteem enerzijds beantwoorden aan de benodigde constructieve en bouwkundige eisen en tegelijkertijd de faalkosten reduceren en de bouwtijd verkorten door zo min mogelijk handelingen en techniek op de bouwplaats? Het antwoord van de jonge engineer Vilmar Pouwer is volmondig: Ja!
Voor de ontwikkelde prefab bouwmethode met 3D Betoncasco van Cascototaal was van belang dat alle partijen participeren in het concept; architecten, constructeurs, opdrachtgevers en aannemers. Met name aannemers moeten deze ontwikkeling niet als een bedreiging zien maar juist als een kans om samen een nieuwe weg in te slaan. Het werkt vanuit een simpel principe: “Om te kunnen vermenigvuldigen, moet je ook kunnen delen”.

De Hoop zocht een grote 3D mal, flexibel in X-Y-Z-as om in L-B-H te kunnen variëren. Een Italiaans bedrijf bleek het innovatiefst en leverde begin november 2015 een mal van 10x10x6m waarmee wanddiktes en beukbreedtes naar wensen kunnen worden ingesteld. In de mal worden de twee wanden en het dak gestort, de vloer en de kopse kanten worden op een andere fabriekslocatie van De Hoop geproduceerd. De Kok: “We hebben een zeer grote mal gekozen om flexibel te kunnen zijn. Er is geen vaste maat. Een element is minimaal 8m lang, 4m breed en 2,6m hoog. De benodigde installatiecomponenten worden direct mee ingestort in de mal. Doordat de wanden mooi glad uit de kist komen is een minimale wandafwerking nodig. Dit geldt ook voor de vloer inclusief vloerverwarming zodat geen cementdekvloer nodig is. Dit is IFD ten top.”
Er is eindeloos te variëren in elementen. Op het moment van dit bedrijfsbezoek worden bijvoorbeeld levensloopbestendige woningen geproduceerd, bestaand uit twee elementen van 9x8m en in twee elementen te transporteren en te plaatsen. Voor zover er al beperkingen zijn, hebben die te maken met de mogelijkheden van transport.

Afbouw
In Terneuzen staat de eerste productielijn. Het betoncasco wordt in een natte hal gemaakt met de eerder vermelde 3D betonmal. Vervolgens wordt het casco verplaatst naar de afbouwhal waar het op een stalen tafel geplaatst wordt en het via een computergestuurd systeem telkens een plaats opschuift. Vilmar Pouwer: ”Bij de afbouw in de fabriek krijgt het element zijn waarde. Elk plaats op de lopende band voegt iets toe aan het element; een binnenwand, natte ruimte, keuken, tegels of schilder- of metselwerk.”
Het principe dat wordt gehanteerd bij de afbouw is, dat De Hoop het betoncasco levert en dat vervolgens een projectafhankelijke aannemer de woningen via twintig stations afbouwt in de nieuwe afbouwhal. Deze aannemer coördineert zowel de afbouw in de afbouwhal als op de bouwplaats en heeft dus een belangrijke rol in deze ontwikkeling. Door transparant te calculeren wordt de “ontwikkelende aannemer” medestander.

Ontwikkelingen
Alle deelnemers vonden het een leerzame en inspirerende dag. Er is inmiddels veel vraag naar deze prefab woningen op basis van een betoncasco. Niet zo gek vinden wij, want deze woningen voelen niet als prefab. Bovendien kunnen door een goede combinatie van verschillende elementen verrassend mooie woningen gemaakt worden. De architecten in de groep voelen zich uitgedaagd ook met voorstellen te komen.

Booosting is in 1988 opgericht door een aantal vooraanstaande architecten en producenten als stichting Industrieel Bouwen Nederland. Sinds 1995 is de werktitel Booosting platform voor koplopers in bouwinnovatie. Uiteraard hebben bouwinnovaties op het gebied van industrieel bouwen nog steeds onze aandacht. Zo was dit weer een echte Booosting activiteit: laagdrempelig en eindeloos met elkaar praten (lees: andere professionals) over - nieuwe veelbelovende - techniek.

Familiebedrijf De Hoop Terneuzen bestaat ruim honderd jaar en wordt geleid door de 4^e generatie van de familie Van der Peijl.

Gyuszi Florian
Secretaris Booosting
Sr Adviseur/partner/architect ABT

Aankondiging bedrijfsbezoek De Hoop: Zeeuwse fabriekswoningen