Booosting Column 1: Deltaplan Groningen

09 april 2015: (Oud) Booosting bestuursleden delen hun mening over een actueel onderwerp. Jan van der Windt - directeur van Zonneveld ingenieurs trapt af met Deltaplan Groningen over aardbevingsbestendig bouwen.

Deltaplan Groningen

Door aardgaswinning nemen bodemdaling en aardbevingen in Noordoost Groningen en de stad Groningen in aantal en intensiteit toe. De gevolgen van het winningsproces worden steeds beter zichtbaar en voorspelbaar. De weerstand stijgt, evenals het risico van afnemende gasopbrengsten. Er wordt veel onderzoek gedaan naar de gevolgen van de gaswinning. Te vaak leidt dat echter tot vraag naar nieuw onderzoek, waardoor er grote vertragingen in de aanpak optreedt. Op dit moment wordt met man en macht gewerkt om schade te repareren en de veiligheid van de Groningers opnieuw te waarborgen, de problemen worden aangepakt. Er wordt echter gereageerd als op een Zwarte Zwaan zoals in het boek van Nassim Nicholas Taleb, een hoogst onwaarschijnlijke gebeurtenis met een zeer grote impact. De impact is noch voor de politiek noch voor de NAM geheel duidelijk, een jaar geleden is 1,2 miljard euro gereserveerd, maar er is minimaal 7 miljard euro nodig. Daarom is er een andere oplossing nodig, waarbij niet achter de feiten wordt aangelopen, maar met een heldere totale visie naar de problematiek wordt gekeken.

Visie
Deze visie, noem het Deltaplan Groningen, moet een ommekeer geven. Allereerst moet de benodigde 7 miljard euro niet worden gezien als schade, maar als een investering om nog eens voor 200 miljard euro gasopbrengsten te kunnen realiseren. Onze rijksbegroting is hier van afhankelijk. Met de investering kan worden bereikt dat het gebied in Groningen aardbevingsbestendig wordt gemaakt. Het gehele gebied kan met dit bedrag ook integraal worden verduurzaamd. Het wordt een voorbeeld op grote schaal en voor de gehele wereld. De kennis die in korte tijd op het gebied van aardbevingsbestendig bouwen en gebiedsgewijs verduurzamen wordt opgedaan, kan daarna verder worden ontwikkeld en, net zoals onze kennis op het gebied van waterbouwkunde, worden geëxploiteerd. Bij de aanpak dient men de bewoners van het gebied er bij te betrekken, zo worden zij zelf(s) een deel van de oplossing. Er ontstaat werkgelegenheid en een infrastructuur om innovaties op gang te brengen. Met deze instrumenten zal de economische ontwikkeling ook duurzaam verbeteren.

Aanpak
Het beste is, ondanks de onzekerheden, direct te starten met een aanpak waarmee de regio de komende drie jaar een sociale, technische en economische impuls krijgt. Overheid en wetenschappers maken zsm duidelijke afspraken over de engineering en alle stakeholders die met de gevolgen van de gaswinning te maken hebben worden gemobiliseerd.

Aardbevingsbestendig bouwen
Alle woningen (plm. 60.000), cultureel erfgoed en infrastructuur moeten we duurzaam bestand maken tegen de invloed van de aardbevingen. Er zijn al vele technieken beschikbaar en deze kunnen snel worden geïmplementeerd. Voorwaarden zijn:
> overheid formuleert eisen ten aanzien van veilig bouwen
> reparatietechnieken ontwikkelen en testen
> lichte, natuurlijke bouwmaterialen voor nieuwbouw en flexibele materialen voor herstelbouw ontwikkelen

Energieneutraal bouwen, decentraal energie opwekken
De ontbrekende schakel in de energieketen is een onafhankelijk systeem en de mogelijkheid om energie tijdelijk op te slaan. Een gebouwde omgeving kan in haar eigen energie voorzien door toepassing van warmtepompen, zonne-, zonnepanelen en windenergie. Het ontwikkelen en implementeren van CO₂-neutrale, efficiënte, decentrale energieopwekking verlangt een aangepast energienet, nieuwe besturingssystemen en contractvormen. Ook zijn veel technische ontwikkelingen nodig als energieopslag met gravitypowerzsystemen.

Wetenschap
Specialisatie in het onderwijs is van groot belang en biedt grote kansen voor de verdere ontwikkeling van deze Groningse problematiek. Hoogwaardige knowhow ontwikkelen van materialen en duurzame bouwmethoden bij zowel de industrie en onderzoeks- en kennisinstituten vormt hiertoe de basis. De provincie Groningen kan broedplaats en wetenschapscentrum op het gebied van aardbevingsbestendige bouwtechnologie en decentrale energietechniek worden. De Universiteit Groningen zal veel onderzoek moeten en kunnen doen naar de maatschappelijke kosten-baten van grote investeringen. De onderzoeksprojecten vanuit de universiteiten moeten worden gecontinueerd en de samenwerking en wisselwerking tussen wetenschap en praktijk moet worden geïntensiveerd. In het traject van het Deltaplan moet nu snel worden geschakeld. Er moet een praktijkorganisatie worden opgezet, aangestuurd door ervaren technici en economen en onder leiding van een Deltacommissaris.

Toekomst
Het is van groot belang dat er binnen drie jaar resultaten zijn waarvan politiek én bewoners overtuigd zijn dat de gaswinning veilig kan worden gecontinueerd. Dat er adequate voorzieningen zijn die de veiligheid garanderen en de waarde van het vastgoed in stand houden. Over drie jaar is nog lang niet alles opgelost, maar moet er in de Groningse samenleving voldoende vertrouwen en betrokkenheid zijn in technische en economische kansen. Van krimpregio naar gespecialiseerde industriële en academische workforce!

Jan van der Windt
directeur Zonneveld ingenieurs
secretaris Booosting 2010-2014